ذهن آگاهی چیست؟
لغت ذهن آگاهی یا مایندفولنس (Mindfulness)، یعنی آگاه شدن از اتفاقات درونی و بیرونی ما که در حال رخ دادن هستند. ذهن آگاهی شامل مشاهده کردن اتفاقات است بدون اینکه بخواهیم آن ها را قضاوت کنیم و یا برچسب مثبت و منفی به آنها بزنیم. با یادگیری ذهن اگاهی و اتخاذ چنین دیدگاهی شما می‌توانید زندگی بسیار آرام تر و بهتری داشته باشید.
ذهن آگاهی چیست؟ تعریفی ساده
همانطور که گفته شد، ذهن آگاهی یعنی آگاه بودن! من بدونم که اطرافم و درونم داره دقیقاً چه اتفاقی میفته، مثلاً خیلی وقتا شده که ما در حال رانندگی هستیم و یا غذایی می خوریم اما واقعا از همین اتفاق کوچیک خبر نداریم! یهو به خودمون میایم و می بینیم که کارمون رو ناآگاهانه و بدون هیچ لذتی انجام دادیم و تموم شده…
ذهن آگاهی به ما کمک می کنه انقدر درگیر چیزای جذاب هر لحظمون بشیم که دیگه افکارمون فرصت نگرانی، وسواس و اضطراب رو نداشته باشن. دقیقا یعنی زندگی در لحظه حال.
ذهن آگاهی یا sampajañña در پالی – یکی از زبان های اصلی متون مقدس بودایی – به معنای درک واضح است. تعریف آن با هدفش مطابقت دارد، به ما کمک می کند واضح تر ببینیم، به آنچه برایمان اتفاق می افتد به طور مؤثرتری پاسخ دهیم و در نهایت انتخاب های عاقلانه تری داشته باشیم.
ذهن آگاهی شامل حالتی از ذهن است: آرامش، قدردانی و شفقت که می تواند تأثیر عمیقی بر ما داشته باشد.
هنگامی که به عنوان یک فعل استفاده می شود، به عنوان مثال، “آگاه بودن”، به وارد شدن به آن حالت آگاهی می باشد؛ تمرینِ راهی برای بودن، آگاهی لحظه به لحظه ملایم و تدریجی از احساسات، افکار و احساسات بدنمان. پژوهش ها ضرب المثلی خارجی را تایید می کنند:
به دست آوردن یک مغز آگاه می تواند منجر به زندگی شادتر و پربارتر شود.
در حالی که ذهن آگاهی ریشه در طب چینی باستان دارد، در سال های اخیر، به طور گسترده در رواندرمانی های مدرن غربی برای درمان اختلالات روانی و جسمانی به کار می رود. چند دهه ای است که ذهن آگاهی وارد علم روانشاسی و رواندرمانی شده و امروزه نقش به سزایی را رواندرمانی نوین ایفا می کند.
پروفسور علوم روانشناسی و پزشکی داخلی در دانشگاه فناوری تگزاس، یی یوان تانگ، می نویسد: «آموزش ذهن آگاهی می تواند فعالیت ذهنی را بهبود بخشد و اتصالات مغز و فرآیندهای بدن را تغییر دهد». در واقع، اثرات ذهن آگاهی برخلاف بعضی از رویکردهای درمانی، به قدری سریع است که حتی کمتر از پنج جلسه درمانی می تواند منجر به بهبود در سیستم عصبی شود
این فرضیه که مغز ما دائماً در طول زندگی ما در حال تغییر است به این معنی است که احساس شادی و رضایت معنادار ما از زندگی می تواند از طریق نحوه تجربه حال ما تغییر کند…
تاریخچه ذهن آگاهی
حدوداً نیم قرن است که علاقه‌ی روانشناسان غربی و آمریکایی به مفاهیم معنوی شرقی، به خصوص مکاتب هندو، چینی و صوفیسم مضاعف شده است. دیگر خبری از مفاهیم صرفاً غربی و مبتنی بر فرهنگ سفت و سخت آمریکایی و اروپایی نیست؛ اکنون دیگر پژوهشگران رواندرمانی جهانی معتقدند که گنج‌هایی در مشرق‌زمین وجود دارد که می‌توانند در درمان انسان‌ها به کار گیرند. یکی از آن گنج‌های مهم ذهن آگاهی است.
ذهن آگاهی، از اواخر دهه ۱۹۷۰ ابتدا وارد علم پزشکی شد. پزشکی آمریکایی به اسم دکتر جان کابات زین (Jon Kabat-Zinn)، برای اولین بار متوجه شد که روش‌های بهتری از دارو، برای درمان اضطراب وجود دارد. با توجه به اینکه خود دکتر زین به اضطراب شدیدی مبتلا بود، شروع به انجام یوگاهای برگرفته از آئین بودا کرد.
رفته رفته این پزشک حاذق متوجه شد که انجام دادن یوگا چقدر می‌تواند بر اضطراب انسان‌ها تاثیر مثبتی بگذارد و از آنجا که روشی بدون عوارض بود، روش هاتا یوگا (Hatha yoga) را از دین بودا وارد علم پزشکی کرد. هاتا یوگا یکی از سبک‌های اصلی یوگا بوده که تمرکز آن بر دو حوزه است: وضعیت بدنی (آسانا) و تنفس(پرانایاما).
او روش‌های برگرفته از مفاهیم شرقی و هندی را ابتدا در کلیسای دانشگاه هاروارد و سپس در دانشکده پزشکی دانشگاه ماساچوست آمریکا بر روی بیماران‌اش اجرا کرد و تاثیرات خارق‌العاده‌ای را مشاهده کرد. البته یوگا فقط بخشی از تکنیک‌های ذهن آگاهی می‌باشد و مفاهیم ذهن آگاهی بسیار گسترده‌تر هستند…
پس از کش و قوس‌های فراوان، بالاخره جان کابات زین رویکرد درمانی خود را به نام برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MBSR) را ابداع کرد به کاهش استرس و درد مزمن بیمارن پرداخت. هم اکنون بالغ بر ۱۵۰۰ مرکز کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی در آمریکا وجود دارند…
پس از گذشت ۲ دهه از راه یافتن ذهن آگاهی به علم پزشکی، بالاخره در حوالی سال ۲۰۰۰ بود که ذهن آگاهی به طور رسمی وارد علم روانشناسی و رواندرمانی شد. دکتر تیزدل، سگال و ویلیامز بنیان‌گذاران شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی یا Mindfulness-based cognitive therapy بودند. این نوع درمان باعث کاهش عود علائم افسردگی بیماران روانی می‌شد.
و در ادامه بسیاری از درمان‌های دیگر مبتنی بر ذهن آگاهی شکوفا شدند و در زمان حال، ذهن آگاهی به یکی از پرکاربردترین درمان‌ها در زمینه اختلالات افسردگی، اضطرابی، وسواس، خشم و بسیاری از اختلالات دیگر شده است…
مثال های ذهن آگاهی
ممکن است برای شما این سوال پیش بیاید که دیدگاهی غیرقضاوتی داشتن یعنی چه؟ اصلاً بودن در لحظه حال چه حسی دارد؟ مگه تخصصی هست ؟! در ادامه مثال هایی را برایتان آورده ایم تا پاسخ سوالاتتان را بیابید:
الف) فرض کنید تصادف کرده اید و با اینکه حتی شما مقصر هستید، طرف مقابل به شما فحاشی می کند. شنیدن فحش در شما چه واکنشی ایجاد می کند؟
ب) تصور کنید برای یک امتحان بسیار تلاش کرده اید اما در کمال ناباوری شاهد عدم کسب نمره قبولی در امتحان هستید، چه اتفاقی می افتد؟
ج) به این فکر کنید که در حال راه رفتن در خیابان هستید، دوست قدیمیتان را آن طرف خیابان می بینید و به او سلام می کنید اما جوابی نمی شنوید، چه افکاری سراغتان می آید؟!
۳ موقیعیت بالا نمونه های بارزی هستند از شروع فعالیت ذهن ما به صورت قضاوتی و غیرارادی. اصطلاحاً می گویند حس کردم خون به مغزم نرسید اونموقع! و واکنش های یهویی نشون دادم. ممکن است شما با شنیدن آن فحش ها خیلی عصبی شوید و برگردید چند فحش دیگر را نیز شما به او بگویید!
یا ممکن است پس از عدم کسب نمره قبولی، خودتان را مقصر بدانید و دائماً خود را سرزنش کنید. در مورد جیم هم احتمالاً حس می کنید دوستتان به شما بی حرمتی کرده است… اما صبر کنید!
ذهن آگاهی دقیقا در همینجا وارد می شود و می گوید:
نکند آن فردی که فحش داده، چند دقیقه قبل با فردی دعوا کرده باشد و دلش از انجا پر باشد؟ نکند پاس نشدن شما صرفاً بخاطر اشتباه استاد باشد؟ نکند ذهن دوستتان بسیار درگیر بوده باشد، یا اصلا ایرپادی توی گوشش باشد، بخاطر همین سلام شما را نشنیده باشد…
این است ذهن قضاوتگر ما! بلای جانمان… که دوست دارد سر هر چیزی برچسب خوب و بد بزند، و ذهن آگاهی مانع این اتفاق می شود، دیگر فحاشی یک فرد برایمان اتفاقی بد یا خوب نیست، صرفاً یک اتفاق است! همین و بس… اتفاق می افتد و می گذرد… افتادن در امتحان اتفاقی است که می توانید چند روز به آن بچسبید و داغون باشید… یا نه صرفاً به عنوان یک اتفاق به آن نگاه کنید و گزینه های روی میز را بررسی کنید.
ذهن آگاهی، این چنین به ما دیدگاهی غیرقضاوتی می دهد تا موقعیت های مختلف را الکی قضاوت نکنیم، و همچنین به آن موقعیت ها و اتفاقات نچسبیم. چسبیدن به فحش دیروز حین تصادف، دردی از من را دوا نمی کند! فقط من را از کارهای امروزم می اندازد.
اما همین نچسبیدن به وقایع و نگاه کردن به اتفاقات صرفاً همانطور که هستند، جلسات درمانی و دوره های ذهن آگاهی را می طلبد که در آکادمی روانشناسی حضور در دسترس شما عزیزان هستند.
پادکست حضور؛ شامل تمرینات ذهن آگاهی
پادکست حضور محصولی از آکادمی روانشناسی حضور است…
در اینجا در مورد ذهن آگاهی صحبت می‌کنیم و تمرینات ذهن آگاهی رو برای بهتر کردن حالمون، بهبود و توسعه فردی و رسیدن به آرامش انجام می‌دهیم.
ذهن آگاهی، یک سبک زندگی برگرفته از سنت بودا می باشد که چند دهه است وارد روانشناسی شده و طرفداران زیادی را در میان متخصصان حوزه روان دارد. به زبان ساده، ذهن آگاهی یعنی توانایی بودن در لحظه حال، با تجربه ای غیرقضاوتی، و دور شدن از گذشته و آینده برای متمرکز شدن در اینجا و اکنون است.
پژوهش های حوزه رواندرمانی، ثابت کرده اند که تمرینات ذهن آگاهی، در موارد زیر موثر واقع شده است:
کاهش استرس، روابط عاطفی بهتر، بهبود مدیریت خشم، افزایش تمرکز، بهبود فن بیان و سخنرانی، افزایش عزت نفس، جلوگیری از عود افسردگی، درمان اعتیاد، درمان اختلالات اضطرابی، کاهش درد بدنی، افزایش تاب آوری، کاهش اضطراب امتحان، کاهش استرس شغلی، درمان اختلالات خواب
دوره‌های ذهن آگاهی آکادمی
مینی دوره مایندفولنس برای همه، دوره ای است رایگان که با شرکت در آن آن می توانید ذهن‌آگاهی ره به صورت کاربردی فراگرفته و گواهی حضور معتبر دریافت کنید. برای شرکت در دوره روی آن عکس کنید:
مینی دوره مایندفولنس برای همه
مینی دوره مایندفولنس برای همه، کارگاهی ۲ ساعته و رایگان است که می‌توانید با شرکت در آن با مبانی ذهن‌آگاهی یا مایندفولنس آشنا شده و از بخش‌های عملی آن هم بهره‌مند شوید.